දළ දේශීය නිෂ්පාදනයෙන් (GDP) 6%ක් අධ්‍යාපනයට වෙන් කිරීමේ සංකල්පයේ ප්‍රකාශිකාව ලෙස කටයුතු කළ හරිනි අමරසූරිය මැතිනිය අග්‍රාමාත්‍ය ධුරය හොබවන සහ අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරිය ලෙස කටයුතු කරන අවස්ථාවක ඒම වැය ශීර්ෂයේ අයවැය විවාදයට සහභාගී වීම සතුටට කරුණක් බව සමගි ජන බලවේග පාර්ලිමේන්තු මන්ත්රීනී රෝහිණි කවිරත්න අද පාර්ලිමේන්තුවේ සඳහන් කළාය.
එක්සත් ජාතීන්ගෙන් ලැබුණු මෙම සංකල්පය දේශීයකරණය කරමින් මහාචාර්ය සුමනසිරි ලියනගේ විසින් 2009 දී පමණ ඉදිරිපත් කරන ලද යෝජනාව පසුව 'සංකේතාත්මක ඉල්ලීමක්' බවට පත් විය.
මෙය 2012 වසරේදී දැවැන්ත විශ්වවිද්‍යාල වැඩ වර්ජනයක් හා මාස පහකට ආසන්න කාලයක් පැවති විරෝධතා මාලාවක් දක්වා වර්ධනය වූ අතර, ඉන් විශ්වවිද්‍යාල මාස තුනකට පමණ වැසී ගියේය.
ඇය අවධාරණය කළේ, 'අධ්‍යාපනයට 6%ක් වෙන් කිරීම' යන සංකල්පය උදෙසා විශ්වවිද්‍යාල සිසුන්ගේ හා ආචාර්ය මණ්ඩලවල මිලියන ගණනක් වන මිනිස් පැය අහිමි වූ බවයි.
වර්තමාන රජය අධ්‍යාපනය සඳහා අයවැයෙන් වෙන් කර ඇත්තේ ද.දේ.නි.යෙන් 2.04%ක් පමණක් බව මන්ත්‍රීවරිය ප්‍රකාශ කළාය.
2024 ජනාධිපතිවරණයේදී අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ 70%ක් ද, මහ මැතිවරණයේදී 80%ක් ද ඡන්දය ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ 6% ඉල්ලීම තුළින් ගැටලු නිරාකරණය කර ගැනීමේ අපේක්ෂාවෙන් බව ඇය පෙන්වා දුන්නාය.
2025 වසර ඉතිහාසයට එක්වන්නේ අධ්‍යාපනය සඳහා අඩුම ප්‍රාග්ධන අරමුදල් වෙන් කළ සහ වෙන් කළ මුදලින් පවා 20%ක් වත් වියදම් කර ගත නොහැකි වූ (12%ක් 2024 වසරේ වැඩ සඳහා වැය කරමින්) ආණ්ඩුවක් ලෙස බව ඇය විවේචනය කළාය.
මන්ත්රීනී කවිරත්න මහත්මිය සඳහන් කළේ, මෙම ආණ්ඩුව බිහි කිරීමට වැඩිම පොරොන්දු දුන් සහ වැඩිම පිරිසක් රැවටීමට ලක් වූ ක්ෂේත්‍රය අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය බවයි.
ඇය රජයේ අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රධාන වශයෙන් විවේචනය කළේ එය 'කැබ් ගනුදෙනුව' වැනි බවත්, "කියන්නේ එකක්, කරන්නේ තව එකක්" යන ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කරන බවත් සඳහන් කරමිනි.
මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ, 2017 සිට ජාතික අධ්‍යාපන ආයතනය විසින් සකස් කරන ලද විද්‍යාත්මක ලියවිල්ලේ මුල් පිටු තුන ඉරා දමා, 'අවජාතක ප්‍රතිසංස්කරණයක්' බවට පත් කර ඇති බවට ඇය චෝදනා කළාය.
ඇය සඳහන් කළේ අග්‍රාමාත්‍යවරියගේ අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ යනු "ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ 'කාබනික වගාව 2' බවයි. විද්‍යාවක්, පිළිවෙලක් හෝ චාරයක් නොමැතිව අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කළහොත් එය වත්මන් ආණ්ඩුවේ අවසානය වනු ඇතැයි ඇය අනතුරු ඇඟවීය.
අමාත්‍යවරියගෙන් ඉල්ලා සිටියේ, "ගුරුවරයෙක් මාරු කරගෙන, දවසේ වැඩ ටික කරගෙන, වොයිස් කට් එකක් දීගෙන හිටපු අවතාරවල" බලපෑමට අමාත්‍යාංශය යටත් නොකරන ලෙසයි.
ඇය ප්‍රකාශ කළේ, "හැලිය සූපයේ රස දන්නේ නැතිවා සේ", මල්වටේ කැරී ගුරුවරුන් රැවටූ "බඹරුන්ට" අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශයට සහ ක්ෂේත්‍රයට බලපෑම් කිරීමට ඉඩ නොදිය යුතු බවයි.
ආණ්ඩුකරණය වහාම ආරම්භ කරන ලෙසත්, දක්ෂ නිලධාරීන්, පළාත් අධ්‍යක්ෂවරුන්, කලාප අධ්‍යක්ෂවරුන් සහ වෘත්තිකයන් සමඟ එක්ව වසර දෙකක් කටයුතු කරන ලෙසත් ඇය යෝජනා කළාය.
මන්ත්‍රීවරිය විශ්වවිද්‍යාල පද්ධතියේ පවතින උග්‍ර ගැටලු කිහිපයක් පිළිබඳව අවධානය යොමු කළාය:
විශ්වවිද්‍යාලවල ප්‍රධාන ගැටලුවක් වී ඇත්තේ බාහිර කථිකාචාර්යවරුන්ට ගෙවීම් සිදු කිරීමට නොහැකි වීමයි.
පැයකට ගෙවනු ලබන රු. 1,500ක සොච්චම් මුදල සහ කි.මී.කට ගෙවනු ලබන රු. 12.50ක ගමන් වියදම් දශක දෙකකට පෙර නියම කළ අගයන් බවත්, වර්තමානයේ රු. 2,000ක සංයුක්ත දීමනාවකින් කොළඹ, කැලණිය, ජයවර්ධනපුර අතර පවා ගමන් කළ නොහැකි බවත් ඇය පෙන්වා දුන්නාය.
මෙම සොච්චම් මුදලින් 36%ක් බදු ලෙස අය කිරීමෙන් පසුව ලැබෙන 'හිඟන දීමනාව' හේතුවෙන් කිසිවකු උගන්වන්නට නොයන බවත්, ඇතැම් විශ්වවිද්‍යාල දෙවසරකින් ගෙවීම් සිදු කර නොමැති බවත් ඇය සඳහන් කළාය.
මෙම තත්ත්වය 'ඇත්තම පුද්ගලීකරණය' බවට ඇය පෙන්වා දුන්නාය.
විශ්වවිද්‍යාලවල කථිකාචාර්යවරුන්ගේ හිඟය හේතුවෙන් සප්ත වාර්ෂික නිවාඩු අනුමත නොකෙරේ.
මීට පෙර ආචාර්යවරු රට හැර ගියේ ආර්ථික ගැටලු නිසා වුවද, දැන් ඔවුන් රට හැර යන්නේ වැඩ වැඩි වීම නිසා බව ඇය පෙන්වා දුන්නාය.
වැඩිම වෛද්‍යවරුන් සහ කථිකාචාර්යවරුන් සිටින පාර්ලිමේන්තුවක් වුවද, බෙහෙත් හිඟය හෝ විශ්වවිද්‍යාල ගැටලු පිළිබඳව කතා නොකිරීම දේශපාලන විගඩමක් බව ඇය ප්‍රකාශ කළාය.
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය විසින් රාජ්‍ය පරිපාලන අමාත්‍යවරයාට 'ජීවිත කාලය පුරාම භාවිත කළ හැකි' පරිදි 'සම්මානිත මහාචාර්ය' ගෞරවය පිරිනැමීම පිළිබඳව සුබ පැතූ ඇය, එම විශ්වවිද්‍යාලයේ පුරවැසියෙක් වූ හිටපු කථානායක රන්වල මහතාගේ උපාධි ප්‍රශ්නය විසඳීම සඳහා ද එවැනිම ගෞරවයක් පිරිනමන ලෙස උපහාසාත්මකව යෝජනා කළාය.
හොර ආචාර්ය උපාධි ලබා දීම වැළැක්වීම සඳහා විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාව (UGC) වහාම මැදිහත් විය යුතු බව ඇය අවධාරණය කළාය.
ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලයේ බාහිර උපාධි සිසුන්ගේ දේශන පැවැත්වූ කථිකාචාර්යවරුන්ට දීමනා ගෙවීම COPE කමිටුවේ 'හොරු අල්ලන නාට්‍යයේ' කොටසක් ලෙස නැවැත්වීම හේතුවෙන් මාස හතරකට වැඩි කාලයක් දේශන නොපැවැත්වී සිසුන් අනාථ වී ඇති බව ඇය පෙන්වා දුන්නාය. මෙය ආයතනවලට කරන විනාශයක් බව ඇය චෝදනා කළාය.
විශ්වවිද්‍යාලවල ගුරු හිඟය පියවීමට නොහැකි වී ඇත්තේ වැඩ බැරි අංශ ප්‍රධානීන්, පීඨාධිපතිවරුන් සහ උපකුලපතිවරුන් විසිනි.
විශේෂයෙන්ම, ඉංග්‍රීසි මාධ්‍යයෙන් විදේශීය විශ්වවිද්‍යාලවලින් ආචාර්ය උපාධි ලබාගත් පුද්ගලයන් ආචාර්ය මණ්ඩලයට බඳවා ගැනීමට මොවුන් පසුබට වන බව ඇය සඳහන් කළ අතර, ආචාර්ය බී. එම්. ඩබ්ලිව්. ජයසුන්දර (කොළඹ), ආචාර්ය දමිත් චතුරංග සහ ආචාර්ය නාමල් නිශාන්ත (කැලණිය), හා ආචාර්ය කුමුදුණී කාරියප්පෙරුම (සබරගමුව) යන අය මෙලෙස බඳවා නොගැනීමට එරෙහිව නඩු පවරා ඇති බව ද අවසාන වශයෙන් පෙන්වා දුන්නාය.
